Jak nie dać się oszukać w 2025 roku?

11 lutego 2025 roku obchodzimy Dzień Bezpiecznego Internetu, który został ustanowiony w 2004 roku przez Komisję Europejską. Zostało to ustanowione w ramach programu Safer Internet, którego celem jest propagowanie działań na rzecz bezpiecznego dostępu do Internetu i podkreślenie problematyki bezpieczeństwa online. W 2025 roku, warto zachować czujność i stosować się do kilku podstawowych zasad, które pomogą uniknąć oszustw zarówno w świecie rzeczywistym, jak i online.

Oszustwa Online i Phishing

Phishing to jedna z najczęstszych metod oszustw, polegająca na wyłudzeniu danych poprzez podszywanie się pod zaufane instytucje, takie jak banki, urzędy czy firmy kurierskie. W 2025 roku oszuści mogą wykorzystywać jeszcze bardziej realistyczne e-maile, SMS-y lub wiadomości w mediach społecznościowych, a z pomocą idzie im zdecydowanie sztuczna inteligencja (AI).

Nie klikaj w podejrzane linki: Zawsze sprawdzaj, czy nadawca jest godny zaufania. Nawet jeśli wiadomość wygląda na autentyczną, może to być fałszywa strona lub fałszywy formularz.
Sprawdzaj adresy URL: Przed wpisaniem danych logowania upewnij się, że strona jest bezpieczna i nie zawiera żadnych literówek. Możesz wykorzystać do tego program antywirusowy, a jeżeli nie ma takiej opcji użyj narzędzi online jak np. Virustotal.
Nie podawaj danych osobowych: Pamiętaj, że żadna instytucja nie prosi o podanie hasła, numeru PESEL czy danych karty kredytowej przez e-mail lub telefon.

Chroń swoje dane osobowe

Momentami brzmi to abstrakcyjnie jak dookoła słyszy się o wyciekach danych osobowych z korporacji, instytucji, platform społecznościowych Oszuści wykorzystują dane osobowe do kradzieży tożsamości, wyłudzeń kredytów lub dostępu do Twoich kont, ale także do tego, aby

Używaj silnych haseł: Twórz unikalne i długie(na ten moment przynajmniej 16 znakowe) hasła do każdego konta. Warto korzystać z menedżerów haseł, które generują i przechowują bezpieczne kombinacje.
Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA): I mowa tu przede wszystkim o aplikacjach autoryzujących np. Google Authenticator (nie podłączonych do sieci) lub fizycznych kluczy do kont tj. Yubikey.
Ogranicz udostępnianie informacji w mediach społecznościowych: Unikaj publikowania zbyt wielu danych osobowych, takich jak data urodzenia, adres zamieszkania czy informacje o rodzinie. Oszuści mogą wykorzystać te informacje do socjotechniki.
Zastrzeż swój PESEL: Znacząco utrudni to oszustom wszelkie próby wyłudzenia.

Zakupy online – bądź ostrożny przy transakcjach

Zakupy przez internet to już codzienność. Fałszywe sklepy internetowe, podejrzane oferty czy niebezpieczne metody płatności to tylko niektóre z zagrożeń.

Kupuj tylko na zaufanych stronach: Sprawdzaj opinie o sklepach internetowych i upewnij się, że strona jest bezpieczna.
Uważaj na zbyt atrakcyjne oferty: Jeśli cena jest podejrzanie niska, może to być próba oszustwa. Pamiętaj, że nic nie jest darmowe.
Korzystaj z bezpiecznych metod płatności: Unikaj płatności przelewem na prywatne konta lub dziwnych metod płatności. Używaj znanych i sprawdzonych przez siebie metod płatności.

Oszustwa telefoniczne – nie daj się nabrać na rozmowy

Oszuści często dzwonią, podszywając się pod pracowników banków, urzędów czy firm technicznych. Mogą twierdzić, że Twoje konto zostało zhakowane lub że wygrywasz nagrodę, ale musisz zapłacić „opłatę manipulacyjną”.

Nie ufaj nieznajomym dzwoniącym: Nigdy nie podawaj danych osobowych przez telefon.
Sprawdź numer: Jeśli ktoś podaje się za przedstawiciela firmy, sprawdź oficjalny numer telefonu na stronie internetowej tej firmy i oddzwoń.
Nie działaj pod presją: Oszuści często wywierają presję, abyś podjął szybką decyzję. Zawsze daj sobie czas na przemyślenie.

Inwestycje i „okazje” – nie daj się skusić obietnicom szybkiego zysku

W 2025 roku oszuści mogą oferować nierealistyczne zyski z inwestycji w kryptowaluty, akcje czy nieruchomości. Mogą też proponować „gwarantowane” zyski lub zachęcać do udziału w podejrzanych projektach.

Nie daj się skusić obietnicom szybkiego zysku: Jeśli coś brzmi zbyt dobrze, aby było prawdziwe, prawdopodobnie jest oszustwem.
Konsultuj się z ekspertami: Przed podjęciem decyzji inwestycyjnej skonsultuj się z doradcą finansowym.
Sprawdzaj wiarygodność firmy: Upewnij się, że firma inwestycyjna jest zarejestrowana i ma odpowiednie licencje.

Deepfake i fałszywe informacje – weryfikuj źródła

Technologia deepfake, czyli tworzenie realistycznych fałszywych nagrań wideo lub audio, będzie w 2025 roku jeszcze bardziej zaawansowana. Oszuści mogą wykorzystywać ją do manipulacji lub wyłudzania pieniędzy.

Weryfikuj źródła: Upewnij się, że informacje pochodzą z wiarygodnych źródeł.
Nie ufaj nagraniom bez potwierdzenia: Jeśli widzisz podejrzane nagranie, sprawdź, czy jest potwierdzone przez inne źródła.
Ucz się rozpoznawać deepfake: Coraz więcej narzędzi pomaga wykrywać fałszywe nagrania – warto z nich korzystać.
Fact-checking: Sprawdzaj i weryfikuj informacje w wielu źródłach, aby potwierdzić ich wiarygodność.

Zabezpiecz swoje urządzenia

Twoje urządzenia, takie jak komputer, telefon czy tablet, są kluczem do Twoich danych. Jeśli zostaną zhakowane, oszuści mogą uzyskać dostęp do Twoich kont bankowych, mediów społecznościowych czy poczty elektronicznej.

Instaluj aktualizacje: Regularnie aktualizuj system operacyjny i aplikacje, aby zabezpieczyć się przed lukami w oprogramowaniu.
Używaj antywirusa: Zainstaluj renomowane oprogramowanie antywirusowe i regularnie skanuj swoje urządzenia.
Unikaj publicznych sieci Wi-Fi: Jeśli musisz korzystać z publicznego Wi-Fi, używaj VPN, aby zabezpieczyć swoje połączenie.
Poproś o pomoc kogoś bliskiego lub zaufaną osobę która się na tym zna.

Reaguj na podejrzane sytuacje – nie bój się zgłaszać oszustw

Jeśli padłeś ofiarą oszustwa, ważne jest, aby szybko zareagować. Im szybciej zgłosisz incydent, tym większa szansa na odzyskanie strat lub zablokowanie działań oszustów.

Zgłaszaj oszustwa: Skontaktuj się z policją lub odpowiednimi organami (np. CERT Polska w przypadku cyberprzestępstw).
Zabezpiecz swoje konta: Zmniejsz limity w wysokości przelewów online, wypłat z bankomatów czy dziennych transakcji. Coraz więcej banków wprowadza również dodatkowe i bardziej nowoczesne zabezpieczenia kont jak wspomniane wyżej Yubikeye. Skorzystaj z nich.
Zablokuj karty i konta: Jeśli podejrzewasz, że Twoje dane zostały skradzione, natychmiast zablokuj karty i zmień hasła.

Edukuj się i bądź na bieżąco

Oszuści ciągle wymyślają nowe metody oszustw, dlatego ważne jest, aby regularnie aktualizować swoją wiedzę na temat zagrożeń.

Śledź aktualne trendy: Regularnie czytaj o najnowszych zagrożeniach w internecie.
Korzystaj z wiarygodnych źródeł informacji: Sprawdzaj wiadomości na temat oszustw w oficjalnych serwisach, takich jak strony rządowe czy portale poświęcone cyberbezpieczeństwu.
Ucz się na błędach innych: Analizuj historie osób, które padły ofiarą oszustw, aby uniknąć podobnych sytuacji.

Przede wszystkim zachowaj zdrowy rozsądek

Zachowanie zdrowego rozsądku i opanowania w stresujących sytuacjach to istotny element, aby nie dać się oszukać. Jeśli coś wydaje się podejrzane, prawdopodobnie tak jest.

Nie działaj pod presją: Oszuści wywierają presję, abyś podjął szybką decyzję. Zawsze daj sobie czas na przemyślenie.
Pytaj i sprawdzaj: Jeśli coś wydaje się podejrzane, nie bój się pytać lub szukać informacji.
Ufaj swojej intuicji: Jeśli coś budzi Twoje wątpliwości, lepiej zachowaj ostrożność.

W 2025 roku oszuści wykorzystują coraz bardziej zaawansowane metody, ale podstawowe zasady bezpieczeństwa pozostają niezmienne: zachowaj czujność, chroń swoje dane, weryfikuj źródła i nie działaj pod presją. Dzięki tym zasadom znacznie zmniejszysz ryzyko bycia oszukanym. Pamiętaj, że w razie wątpliwości zawsze możesz skonsultować się z ekspertami lub zgłosić podejrzane sytuacje odpowiednim organom. Twoje bezpieczeństwo jest w Twoich rękach!